Penitentiair recht

Deze cursus biedt een theoretisch en praktisch overzicht van het penitentiair recht. Centraal staat de procedurele en materiële rechtspositie van de gedetineerde. De voor de praktijk belangrijkste onderwerpen worden besproken. Er wordt onder andere ingegaan op de interne rechtspositie van gedetineerden, het systeem van promoveren en degraderen, de levenslange gevangenisstraf en de voorgestelde aanscherping van het EBI en AIT-regime.

Programma

Deel I

Interne rechtspositie 
De interne rechtspositie betreft de handelingen en beslissingen ten aanzien van de gedetineerde als inwoner van de penitentiaire inrichting. Voor de daadwerkelijke effectuering van rechten van gedetineerden is de interne rechtspositie van cruciaal belang. De procedurele rechtspositie van de gedetineerde is onder meer in de Penitentiaire beginselenwet (Pbw) geregeld. Aandacht zal besteed worden aan de ontwikkeling van de interne rechtspositie, de huidige regeling (inclusief o.a. de mogelijkheid van schorsing en bemiddeling) en actuele ontwikkelingen hierin. 

Toezicht op detentie (nationaal en internationaal)
Daarnaast zal ingegaan worden op toezicht op de detentie, zowel op nationaal als internationaal niveau. De Nederlandse overheid is verantwoordelijk voor het inrichten van een detentiesituatie die voldoet aan bepaalde standaarden. Zo dienen gedetineerden in fatsoenlijke omstandigheden te worden gehuisvest en op een humane wijze te worden behandeld. Nederlandse gedetineerden weten steeds vaker de weg naar Straatsburg te vinden. Het merendeel van de klachten over schendingen van artikel 3 EVRM bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) is tegenwoordig afkomstig van gedetineerden. Daarnaast vervult het Europese Comité ter Preventie van Foltering en Onmenselijke en Vernederende Behandeling of Bestraffing (CPT) een belangrijke taak bij het houden van toezicht op plaatsen waar personen van hun vrijheid worden beroofd. De internationale dimensie vormt daarmee een onmisbare dimensie in het systeem van toezicht op detentie. 

Deel II 

Systeem promoveren-degraderen gedetineerden

• Besproken wordt het systeem van promoveren en degraderen en de rechtspraak van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) daarover.

• Praktische tips: wat te doen wanneer je cliënt gedegradeerd wordt of niet gepromoveerd wordt. Nut van de schorsingsprocedure bij de schorsingsvoorzitter uit de RSJ zal hierbij ook besproken worden.

Detentiefasering/verlofverlening  

• Gedetineerden willen zo snel mogelijk in aanmerking komen voor overplaatsing van een HvB naar een gevangenis en willen daarna zo snel mogelijk in aanmerking komen voor verloven, plaatsing in een BBA (Beperkt Beveiligde Afdeling) en/of deelname aan een PP (penitentiair programma). Als advocaat krijg je dan ook zeer frequent de vraag naar de juridische mogelijkheden tot overplaatsing van een Huis van Bewaring naar een gevangenis en naar de mogelijkheden verloven, plaatsing in een BBA of deelname aan een PP te realiseren. Criteria daarvoor en relevante rechtspraak zullen besproken worden. 

• Praktische tips.

Incidenteel verlof, re-integratieverlof en strafonderbreking

• Criteria voor incidenteel verlof, re-integratieverlof en strafonderbreking. 

• Rechtspraak over verloven en strafonderbreking. Praktische tips.

Gefinancierde rechtsbijstand in detentiekwesties

• De gefinancierde rechtsbijstand in beklag- en beroepszaken van gedetineerden is (lang) niet in alle gevallen verzekerd. Gedetineerde cliënten kunnen doorgaans zelf niet voor rechtsbijstand betalen. Besproken zal worden in welke gevallen een toevoeging verkregen kan worden. 

Actualiteiten 

• Wetsvoorstel aanscherping EBI- en AIT-regime;

• Actualiteiten tenuitvoerlegging levenslange gevangenisstraf;

• Actualiteiten en rechtspraak verloven, strafonderbreking en penitentiair programma (PP);

• Actualiteiten en rechtspraak systeem promoveren-degraderen; en

• Kwetsbare gedetineerden (o.a. ouderen, licht verstandelijk beperkte en transgender gedetineerden). 

Gerelateerde cursussen